BURÇİN ÇELİK
İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi
İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü
1. YANGIN
A. Yangın öncesinde yapılması gerekenler
1. Acil durumda aranacak telefon ve telsiz numaraları görünür bir yerde saklanmalıdır.
2. AVM de bulunan Sanayi Bakanlığı onaylı ve CE belgeli firmalar tarafından üretilmiş
yangın söndürme cihazları her zaman çalışır durumda olmalıdır.
3. Kiralanabilir ve Ortak alanlarda yangın söndürme cihazları yangın yönetmeliğinde
belirtilen standartlarına uygun olmalıdır.
4. AVM ve işletmelerde yer alan yangın söndürme cihazlarının aylık kontrolleri AVM
güvenlik birimi görevlileri tarafından ve 1 yıllık periyodik kontrol ve bakımları ise
üreticinin veya dolum ve servis yeterlilik belgesine sahip ilgili firma yetkilisince
yapılmalıdır.
5. Yangın söndürme cihazlarının 4. yılın sonunda genel kontrolleri yapılmalıdır ve
söndürme maddeleri yenilenerek hidrostatik test yapılmalıdır.
6. AVM katlarından serbest kaçışları engelleyecek şekilde çıkışlara ve kapılara kilit,
sürgü ve benzeri bileşenler takılamaz. Kapılar kaçış yönüne açılmalı ve
kendiliğinden kapanmalıdır.
7. Yangın söndürme cihazları, yangın dolabı ve Hidrant sistemlerini kullanarak yılda
en az bir kez yangına müdahale tatbikatları yapılmalıdır.
8. Sabit boru tesisatı üzerinde bulunan hortum bağlantıları İtfaiyenin kullandığı
normlarda Storz tipte olmalıdır.
9. Duman tahliye ağızları daima açık olabileceği gibi yangın sırasında otomatik olarak
veya el ile kolaylıkla açılabilen mekanik düzenler ile de çalıştırılabilir. Bu
mekanizmaların sürekli bakım suretiyle işler durumda tutulması mecburidir.
• Restoran ve kafeterya mutfaklarındaki pişirme alanlarının mekanik egzoz
sistemi bağımsız olmalı ve direkt dışarıya açılması gereklidir.
Otomatik söndürme sistemi yapılmalıdır. (Madde 25)
• Toplam alanı 2000 m2 yi aşan kazan dairesi ve otoparklarda ve bodrumdaki
depolarda bağımsız çalışan mekanik duman tahliye sistemi yapılmalıdır.
Sistem saatte 10 hava değişimi sağlamalıdır.
• Doğalgaz ile çalışılan yerlerdeki fan ve havalandırma motorları patlama
güvenlikli (exproof) olmalıdır.
• Havalandırma ve duman tahliye sisteminin yangın sorumlusunun
gözetiminde test ve bakımı yapılır.
10. Kapalı otopark ve dış alanlarda yangın söndürme cihazları kilit altında olmamalıdır.
11. Yangın algılama ve uyarı sistemleri bina yetkilisinin sorumluluğu altında TS EN 54
standardına göre periyodik kontrole, teste ve bakıma tabi tutulur.
• Yangın kontrol panelleri binanın tercihen zemin katında ve kolay ulaşılabilir
bölümde ve sürekli görevli personelin bulunduğu yerde tesis edilir.
• Yağmurlama (Springler) sistem tasarımı TS EN 12845’e göre yapılmalıdır.
Sistem birden fazla yangın zonuna hitap ediyorsa her bir zon veya kolon
hattına test,drenaj ve hat kesme vanası takılır.
12. Müsaade edilen bölgeler haricinde sigara içilmesine izin verilmemelidir. Kapalı
otoparklarda sigara kesinlikle içilmemelidir.
13. Bütün kaçış yolları ile yangın merdivenleri elektrik kesildiğinde otomatik olarak
devreye girecek aydınlatma sistemi ile aydınlatılmalıdır.
Kullanıcıların tüm kaçış yollarına kolaylıkla ulaşmasını sağlayacak şekilde acil
durum yönlendirmesi yapılır. Sistem bağımsız güç kaynağı ile beslenmelidir. Kaçış
yollarında yönlendirme işaretleri dışında tereddüt yaratacak hiçbir ışıklı işaret veya
nesne bulundurulamaz.
14. Depolama alanlarında hava sirkülasyonunun sağlanması amacıyla, tavandan en az
50 cm mesafe bırakılmalı, depolama üniteleri arasında 130 cm ara bırakılmalıdır.
15. Yangın kaçış merdivenleri yangına 120 dakika dayanıklı olmalı ve birbirinin
alternatifi olacak şekilde konumlandırılmalıdır. Merdiven yuvasına elektrik, mekanik
tesisat şaft kapakları açılamaz. Merdiven kovaları havalandırılmalıdır.
16. AVM içinde hiçbir yerde tüp - likit gaz kullanılmamalıdır.
17. Yanıcı ve parlayıcı maddelere dikkat edilmelidir. LPG tankları, Doğalgaz alt yapısı
yetkili firmalarca periyodik olarak kontrol edilmeli, ilgili kurumlarca ruhsatı alınan
projeler değiştirilmemelidir.
18. Özellikle işletmelerde yapılan tadilat ve dekorasyon çalışmalarında nelerin
yapılacağı önceden izne tabi olmalı ve gerekli birimler bilgilendirilmelidir.
19. İşletmelerde bulunan elektrik alt yapılarına yetkisiz kişilerin müdahale etmesi
engellenmeli ve gerekli bakım ve kontrollerinin senede en az 1 kere yapılması
sağlanmalıdır.
20. Elektrik, mekanik ve sıhhi tesisatta kullanılan malzemelerin ömürleri dikkate
alınarak bakımlar yapılmalıdır.
21. İşletmelerde yer alan basınçlı su hatlarının vanaları izlenmeli, rutin olarak teknik
birim tarafından kontrol edilmelidir. Bu vanaların kapatılması durumunda yangınla
mücadele edilemeyecektir.
22. AVM geneli yangın alarm sistemi (sirenler) 3 ayda bir test edilmelidir.
Duyulmayan, anlaşılmayan veya anons sesi hiç gelmeyen yerler tespit edilip
onarımı yapılmalıdır.
23. Acil durum ekipleri oluşturulmalı ve ekiplerin yangına müdahale etmeleri ve
kurtarma yapabilmelerini sağlayacak kişisel koruyucu ekipmanlar (Isıya dayanıklı
kıyafet, eldiven, çizme, teneffüs cihazı, yangın battaniyesi,el feneri, yedek hortum,
hidrant anahtarı) temin edilerek binanın giriş kısmında yangın istasyonu yapılarak
içinde muhafaza edilir.Malzemeler eğitimler sırasında kullanılarak en kısa sürede
müdahalenin yapılması sağlanmalıdır.
24. AVM bünyesindeki restoran ve kafeteryaların baca hatları ve aspiratör tesisatlarının
bakım ve onarımı en az 4 ayda bir periyodik olarak aksatılmadan yetkili firmalara
yaptırılmalıdır. İtfaiye baca denetim birimi iletişim bilgisi: 0212 552 34 02 – dah.124
– 127
25. Restoranların davlumbazlarında yangına karşı otomatik söndürme sistemleri
olmalıdır. Periyodik kontrolü sağlanmalıdır (yangın battaniyesi) restoran bacası
yangını yağ yangını olduğu için asla su kullanılmaz çünkü su yüksek sıcaklığa
ulaşmış yağa su kullanırsanız yangını daha da büyütürsünüz dolayısı ile yağ
yangınlarında köpük,gaz veya tozlu söndürme sistemleri tercih edilmelidir
26. Her türlü konser, defile ve organizasyon için önceden plan yapılmalı ve yangın
tedbirleri alınmalıdır.
27. Yangında görev alacak kişilerin listesi devamlı güncellenerek bu konuda eğitim
almaları sağlanmalıdır.
28. Gündüz tatbikatları ile birlikte gece tatbikatlarının da yapılması sağlanmalıdır.
29. Tahliye tatbikatı ile yangın tatbikatı ayrı ayrı, çalışan rotasyonundan ötürü sene
içerisinde iki tatbikat birer kere yapılmalıdır.
30. Tahliye tatbikatı müşteriler ile, yangın tatbikatı ise itfaiye ile gerçekleştirilerek daha
gerçekçi olması sağlanmalıdır.
31. AVM yangın senaryosu ve yangın algılama sistemleri ile ilgili her türlü bakım ve
kontrol zamanında ilgili firmasınca yapılmalıdır. Sistem her zaman çalışır durumda
olmalıdır.
32. Yangın senaryosu, yangın uzmanı tarafından hazırlanmalıdır.
33. Yangın kriz senaryosunun hazırlanması, açıklama yapacak kişilerin belirlenmesi
gerekmektedir.
B. Yangın sırasında yapılması gerekenler
1. Yangında duman, yanık kokusu, alev gibi anormal bir durumda karşılaşan kişiler
soğukkanlılığını muhafaza etmeli, paniğe sebebiyet vermeden olayın yerini ve
yangının şiddetini kendisi dışında iki kişiye, mümkünse ilk amirine bildirmelidir.
2. Mevcut imkânlarla söndürülemeyeceği açıkça görülen durumlarda İtfaiye aranmalı
(ALO 110) yangınının boyutu, biliniyorsa çıkış sebebi, yanan maddenin cinsi, varsa
mahsur kalan kişi bilgisi, tahmini hasar bilgisi ve yerinin açık adresi net bir şekilde
bildirilmelidir.
3. Butonlardan alarm geldiğinde 1-3 dakikalık bir bekleme süresi içerisinde Güvenlik
Ana Merkezinden onay gelmesi durumunda yangın senaryosu devreye girer.
4. Yangın alarmı geldiğinde yangına müdahale ve kurtarma ekipleri kişisel korunma
kıyafet ve malzemelerini kuşanarak yangın mahalline ulaşır ve gerekli müdahaleyi
yaparak söndürmeye çalışırlar ve kurtarılması gereken canlıları kurtarırlar, gerekli
olabilecek evrak veya eşyayı tahliye ederek Koruma ekibine teslim ederler. İtfaiye
ekipleri geldiğinde çalışmayı devrederek ekiplere yardımcı olurlar.
5. Teknik ekip yangın bölgesindeki elektrik hatlarını, doğalgaz, lpg sistemlerini ve
asansör sistemlerini kapatmalıdır.
6. Bölge itfaiyesi yangın mahalline geldiğinde (İstanbul içinde ortalama varış süresi 5
dk) yangına müdahaleyi yapan ekipler görevi itfaiyeye devretmeli yangın amirinin
istediği bilgiler AVM’nin teknik veya işletme müdürü açık ve net bir şekilde
verilmelidir.
7. Yangın esnasında ana kapıları ve acil çıkış kapılarını insanların ve ilk kurtarılacak
eşyaların daha hızlı tahliye etmek için açık tutmaya çalışmalıdır.
8. Sesli anons sistemi devreye girmeli, Güvenlik ve temizlik ekipleri ziyaretçileri acil
çıkış kapılarına ve tahliye kapılarına yönlenmelidir.
9. İlk müdahalede söndürülemeyeceği belirlenen bir yangında Anons örneği:
“AVM’mizde meydana gelen bir acil durum sebebiyle, en yakın acil çıkış kapısına
yönelmenizi rica ederiz.” Güvenlik görevlilerine internal duyuru ile belli kodlar
iletilmeli ve anons koduna göre davranmaları sağlanmalıdır.
10. Önceden belirlenmiş yangın söndürme ekibi mevcut söndürme cihazları ile yangına
ilk müdahaleyi yapmalıdır.
11. Önceden belirlenmiş koruma ekibi toplanma alanında güvenliği sağlamalıdır.
12. Restoran ızgara bacaları alev almışsa ilk olarak dumanı çeken fan vakit
kaybetmeden kapatılmalıdır. Su ile müdahale edilemeyeceği için oksijen oranının
düşürülmesi gerekir. Bu da gazlı, tozlu veya köpüklü söndürme cihazlarından birisi
ile davlumbazın emiş ağzına sıkmak suretiyle ilk müdahale yapılmalıdır.
Sonrasında şayet uzun süre temizlenmeyen bir sistem ise yağ oranı yatayda çok
birikmiş olacağından kolay söndürülemeyecektir, çatıdan aşağıya köpüklü cihazla
alevlerin söndüğünden emin olana kadar müdahale edilmesi sağlanmalıdır
C. Yangın sonrasında yapılması gerekenler
1. Yaralılara, yaşlılara, çocuklara öncelik verilmelidir.
2. Dumandan etkilenenlere yardım edilmelidir.
3. Toplanma alanında her birimin yöneticisi kendi personelinin sayımını yapmalıdır.
Eksik ve nerede olduğu bilinmeyen çalışan varsa durumu güvenlik amirine
iletilmelidir.
4. Zarar görmüş binadan ve alanlardan uzak durulmalıdır. Otoriteler “Artık
Emniyettesiniz” dediğinde iş yerine geri dönülmelidir.
5. Telefonlar acil durumlarda kullanılmalıdır. Telefon hatları meşgul edilmemelidir.
6. Hırsızlık ve yağmalama olaylarına karşı tedbirli olunmalı işyerinin içi çalışanlardan
boşaltıldığından ve kapısının kilitlenerek çıkıldığından emin olunmalıdır.
7. Yangın sonrasında zarar tespiti için resim çekilmeli ve tutanak tutulmalıdır. Zarar
gören eşyalar ayrılmalı ve otoritelerin irtibata geçmesi beklenmelidir. Durumu acil
olanlara öncelik tanınmalıdır.
D. Yangında AVM tahliye planı
1. Yangın tahliye planları, yangın yerine ve çeşidine göre şekillendirilmelidir.
2. Alışveriş Merkezi yangına maruz kaldığında, toplanma merkezi bina yüksekliğinin
1/3 uzaklığında (15 m yüksekliğe sahip bir bina için 5 metre uzaklıkta) bir yer
olmalıdır. Görevliler ziyaretçileri bu bölgeye doğru yönlendirmelidir.
3. Acil çıkış planları uygun yerlere asılmalı, toplanma alanı belirlenmelidir.
4. Önceden belirlenmiş Kurtarma ekibi, kişilerin plana uygun olarak tahliye edilmesine
yardımcı olmalıdır.
5. Toplanma alanına giden koridor ve kapıların açık olması, itfaiye ve ambulans
araçları için yolların açık tutulması sağlanmalıdır.
6. Öncelikli olarak yardım edilecek yaralılar, yaşlılar ve çocuklar en güvenli ve
korunaklı yere alınır.
7. Tahliye esnasında temizlik görevlileri özellikle wc ve temizlik odalarında kimsenin
kalmadığından emin olmalıdır.
8. 112 aranarak yaralıların durumu hakkında net ve doğru bilgi verilmelidir.
9. Önceden belirlenmiş ve eğitilmiş personel toplanma alanında bulunarak gelenleri
sakinleştirmek ve tasnif etmek üzere yönlendirme yapar.
10. İlk yardım ekipleri durumu en acil olana göre yardıma başlamalı ve ilk müdahaleleri
yapmalıdır.
2. DEPREM
A. Deprem öncesi yapılması gerekenler
1. Olası deprem tehlikesine karşın binanın deprem yönetmeliğine uygunluğu
denetlenmelidir.
2. Depremde ve sonrasında nasıl hareket edileceğini ve davranılacağını tüm
çalışanların bilmesi gerekmektedir. Planların ve acil durumda aranacak kişilerin
listesi hazırlanmalıdır.
3. Acil durumda aranacak telefon ve telsiz numaraları görünür bir yerde olmalıdır.
4. Deprem sonrasında çalışanların bir araya gelebilmesi için planları oluşturulmalı ve
tatbikatlar belirli aralıklarla yapılmalıdır.
5. Deprem afetlerinde AVM için toplanma alanı önceden belirlenmeli, bu alan
çalışanlara gösterilmelidir.
6. Afetlerde ihtiyaç duyulan malzemeler önceden yeterli miktarda ve ulaşılabilir
yerlerde bulundurulmalıdır. Battaniye, megafon, fener, ilk yardım çantası, düdük, pil,
radyo, kurtarma halatı, yangın söndürme cihazı, balta, çizme, emniyet şeridi, baret,
demir kesme aleti, yağmurluk, jeneratör, yedek yakıt ve uygun şarj aleti
bulundurulmalıdır.
7. Kiralanabilir alanlarda ve ortak alanlarda sabit olmayan raf ve dolaplar emniyetlice
duvarlara sabitlenip monte edilmelidir. Bu alanların tahliye sırasında insan
yığılmaları nedeniyle kesinlikle tahliye yolu üzerinde olmaması gerekmektedir.
8. Büyük ve ağır eşyalar alt raflara yerleştirilmelidir.
9. Cam ve kırılacak eşyalar alçakta muhafaza edilmelidir. Kira alanlarının vitrin cam
standartlarına uygun olması denetlenmelidir. Dekorasyon şartnamesine uygunluğu
denetlenmelidir.
10. Ayna, resim gibi ağır eşyalar kişileri yaralamayacak şekilde asılmalıdır. Mağaza
içerisinde sergilenen ürünlerinde gelişi güzel değil yönü kapıya doğru bakan
koridorlar bırakacak şekilde dizilip dizayn edilmesi gerekmektedir.
11. Baş hizası üstündeki hafif ve emniyetsiz monte edilmiş eşyalar emniyete
alınmalıdır.
12. Elektrikli aletler, elektrik kabloları, gaz boru ve valfleri kontrol edilmeli ve
emniyete alınmalıdır. Bunların potansiyel yangın riski taşıdığı unutulmamalıdır.
13. Özellikle deprem sonrasında binanın genel güvenliği açısından yapı ve teknik
sistemleri kontrol edilmelidir.
14. Binanın beton analizi beş senede bir yapılmalı ve var olan çatlaklar teknik
kişilere danışılarak tamir ettirilmelidir.
15. Böcek-haşere zehirleri, her türlü uçucu ve yanıcı parlayıcı maddeler emniyetlice
alt raflarda kapaklı kilitlenen dolaplarda saklanmalıdır.
16. AVM giriş kapılarındaki turnike kapılar hem manuel hem otomatik çalışmalıdır.
Deprem ve yangın tahliyelerinde bu döner turnike kapılar telaş ile ters taraflardan
aynı anda kullanılmaya çalışılabileceği için ezilmelere ve yığılmalara sebebiyet
verebileceğinden turnike kapılar tercih edilmemelidir veya AVM’nin ortalama müşteri
sayısına göre genişliği hesaplanan turnike kapının sağına ve soluna sabit geniş
çıkış kapıları yapılmalıdır
17. Binadaki elektrik doğalgaz vs sisteminin deprem anında kesilmesi için sarsıntıya
duyarlı sistem ile donatılmalıdır. Bu sistem sayesinde elektrik ve doğalgaz sarsıntı
başladığı an AVM’de kesilmelidir
B. Deprem esnasında yapılması gerekenler
1. Depremde, sallanma sırasında en tehlikeli şey binayı terk etmeye çalışmaktır. Bu
sırada üstünüze bir şeyler düşebilir. Çalışanlar ve müşteriler, bina içinde duvar
yanında sağlam bir kolon, kiriş yapının altına girmeli ve orada kalmalıdır.
2. Çalışanlar müşterileri ve kendilerini deprem başladığında korumaya almalı ve
deprem bitene kadar orada kalmalıdır. Sarsıntı geçene kadar ayrılmamalıdır.
Deprem ile yangın tahliyesini birbirinden ayıran en büyük özellik yangın tahliyesi
eğer yangın kaçış güzergahında değil ise hemen başlamalıdır ama deprem tahliyesi
sarsıntı durmadan başlamamalıdır.
3. Masa, kitap rafları, kitaplık, cam, pencere, ayna ve resim gibi malzemelerin
düşeceği kırılacağı yerlerden uzak durulmalıdır.
4. Açıktaki binalardan, ağaçlardan, telefon ve elektrik direklerinden, üst/alt geçitlerden,
tabelalardan, elektrik direklerinden ve yürüyen merdivenlerden uzak durulmalıdır.
5. Araçta olma durumunda, araç güvenli bir yere yanaştırmalı, yolu kapatmamaya
özen göstermeli, enerji hatlarından ve diğer tehlikeli yerlerden mümkün olabildiğince
uzak park edilmeli ve sarsıntı geçene kadar arabanın içinde beklenmelidir.
6. Asansörde olma durumunda, kat çıkış düğmesine basarak asansörü katta
durdurmalı ve en seri biçimde asansörü terk ederek korunabilecek yere geçilmelidir.
Asansörler afet anında otomatik olarak en yakın katta durup kapılarını açıp kişileri
dışarı tahliye etmelidir.
7. Tekerlekli sandalyede olma durumunda, sandalyeden ayrılmamalı, mümkünse
korunabilecek bir yere gidilmeli, tekerlekleri kilitlememelidir Daha sonra bu
vatandaşlar görevli personel tarafından acil durum asansörü ile binadan tahliyesi
gerçekleştirilir. Binanın içinde düşen tuğlalar, cam, sıva ve diğer enkazdan
korunmak için derhal bir kapı girişine sığınmalıdır.
8. Binanın içinde düşen tuğlalar, cam, sıva ve diğer enkazdan korunmak için derhal bir
kapı girişine sığınmalıdır.
9. Deprem sonrasında pet-shoplardaki hayvanların davranışları değişebilir, normalde
sessiz ve dostça davranan sinirli ve düşmanca davranabilir. Dikkatlice yaklaşıp çit
ile çevrili bir yere alınmalı ve ani hareketlerden kaçınılmalıdır.
10. Deprem esnasında AVM görevlileri ana kapıları ve yangın çıkış kapılarını
deprem esnasında kapalı kalmasını ve sıkışmasını önlemek için açık tutmalıdır.
C. Deprem sonrasında yapılması gerekenler
1. Toplanma alanında personel sayımı yapılmalı, eksik kişi varsa güvenliğe
bildirilmelidir.
2. Can kaybının olup olmadığının tespiti araştırılmalıdır. AVM içerisinde gezilerek
inceleme yapılır ve içeride kalan yaralanan kimse olup olmadığı tespit edilir,
bilhassa küçük çocukların böyle afet anlarında dolap masa vs…. İçine veya
arkasına saklanacağı düşünülerek çok iyi bir araştırma yapılmalıdır.
3. Kriz yönetimi devreye girerek; Binanın dış cephesi kabaca kontrol edilmeli,
yaralanmalara karşı önlem alınmalıdır. Artçı depremler veya diğer sebeplerden
dolayı olabilecek bir çökme veya cephede oluşabilecek hasardan dolayı
vatandaşların binadan uzak tutulması gerekmektedir.
4. Gaz, su ve elektrik tesisatları kontrol edilmeli; gaz bina dışındaki ana valften,
elektrik ana sigortadan ve su vanadan kapatılmalıdır.
5. Deprem sonrasında acil çıkış koridorları ve kapıları açık tutulmalıdır. Bu yollar
üzerinde kesinlikle dolap masa vs bulunmaması gerekmektedir.
6. İşletme içindeki müşteri ve çalışanlar AVM toplanma alanına yönlendirilmeli gerekli
ilk yardım müdahaleleri yapılmalı, personelin sayımı birim yöneticileri tarafından
yapılmalı eksik varsa güvenliğe bildirilmelidir.
7. İşletme içerisinden alınması en lüzumlu malzemeyi alarak işletmenin içinin
tamamen boşaldığından emin olunmalıdır.
8. Hırsızlık ve yağmalama olaylarına karşı işletmenin kapısının kilitlenmesi
gerekmektedir.
9. Yanıcı ve yakıcı maddelerden uzak durulmalıdır.
10. AVM yönetiminin acil durum talimatlarının dinlenmesi gerekmektedir.
11. Telefonlar acil durumlarda kullanılmalı, hatlar gereksiz yere meşgul
edilmemelidir. Personel arası bağlantı ve planlama telsiz yardımı ile yapılmalıdır
12. Çevre, dökülmüş ve dağılmış ilaçlardan ve kimyasal maddelerden
temizlenmelidir.
13. Kırık camlardan uzak durulmalıdır.
14. Toplanma alanından ayrılanlar yetkililere bildirmelidir.
15. AVM yönetiminin talimatları dinlenmeli, “bina emniyetlidir” bildirimi gelmeden
AVM içine girilmemelidir.
16. İlk deprem dalgasından sonra yeni sarsıntılar olabilir dikkatli olunmalıdır. Ana
deprem dalgasından sonra giderek daha hafif deprem dalgaları gelecektir.
Muhtemelen ana deprem dalgasında zayıflayan yıkılmayan nesneleri zarara
uğratacaktır. Deprem sonrası ek deprem dalgaları ilk saatlerde ve ilk günlerde, ilk
haftalarda belki de deprem sonrası bir ay içerisinde olabilir. Deprem öncesi
yapılması gerekenler talimatnamesine göre kontrollere tekrar başlanılmalıdır.
D. Deprem tahliye planı
1. Depremin ardından kesinlikle panik olunmamalıdır. Sarsıntı geçtikten sonra bir iki
dakika durarak sakinleşilmelidir. Artçı veya daha büyük depremler olabileceği
düşüncesi ile tahliye sarsıntı durduğunda hemen başlatılmalıdır.
2. İçinde bulunulan mekân yıkılmamışsa da sarsıntı geçtikten sonra bulunulan alanın
taşıyıcıları ve giriş kapılarının açılıp açılmadığı kontrol edilmelidir.
3. Yerinden oynayan, düşen ve acil çıkış yolunu kapatan eşyalar görevliler tarafından
yoldan kaldırılmalıdır.
4. Artçı depremler ihtimaline karşı hızlı tahliye için görevliler acil çıkış kapılarını ve ana
giriş çıkış kapılarını açık konuma getirmelidirler.
5. Asansör AVM ekipleri tarafından kontrol edilmelidir. Tüm asansörlerin çıkışa en
yakın kapıda kapıları açık durumda olmaları ve boş olduğu emin olduktan sonra
çalışmıyor duruma getirilmeleri gerekmektedir.
6. Yürüyen merdiven ve yürüyen yolların kapalı durumda olmaları gerekmektedir.
7. AVM deprem tahliye planına göre belirlenen toplanma alanına gidilmelidir.
8. LPG ve doğalgaz vanalarının en kısa sürede kapatılması gerekmektedir. Sarsıntıya
duyarlı vanalar konulmalıdır bu vanalar sayesinde sarsıntı anında doğalgaz, elektrik
vs otomatik olarak kesilecektir.
9. Yerel mülki amir ve yetkililere ulaşılarak durum aktarılmalı ve yardım araçlarının
gelmesi beklenmelidir.
10. Kiracıların yetkilerinin mağazaları boşaltmaları güvenlik tarafından kontrol
edilmelidir. Talanın engellenmesi için içeride kimsenin kalmadığından emin
olduğunda giriş çıkış kapıları kapatılmalıdır.
3. SU BASKINI
A. Su Baskını öncesinde yapılması gerekenler
1. Selde ve sonrasında nasıl hareket edileceğini ve davranılacağını tüm personelin
bilmesi gerekmektedir. Planların ve acil durumda aranacak kişilerin listesi
hazırlanmalıdır.
2. Genel mimari projenin korunması gerekmektedir.
3. AVM çalışanları sel bölgesini acil terk etme konusunda önceden
bilinçlendirilmelidir.
4. Hava tahmin raporları takip edilmelidir. Yağışlı mevsimlerde özellikle yağmur
uyarıları dikkate alınmalıdır.
5. Geceleri selin tehlikelerini görmek güçleşeceğinden güvenlik ekiplerine gece
eğitimleri yaptırılmalıdır.
6. Sel baskını ile alakalı risk analizi yapılmalıdır.
7. Basparların ve jeneratörlerin uygunluğu kontrol edilmelidir.
8. Çatı izolasyonun, asansör kuyularının ve bina sigortalarının düzenli olarak kontrol
edilmesi gerekmektedir.
9. Çatının zayıf noktaları öngörülmelidir.
10. Mağazaların sigorta poliçeleri AVM yöneticileri tarafından kontrol edilmelidir.
11. Otoparkta yer alan giderlerin mutlaka düzenli kontrol edilmesi gerekmektedir.
12. Afetlerde ihtiyaç duyulan malzemeler önceden tedarik edilmelidir. Battaniye, fener,
ilk yardım çantası, düdük, pil, radyo, kurtarma halatı, yangın söndürme cihazı,
balta, çizme, emniyet şeridi, baret, demir kesme aleti, yağmurluk ve megafon
bulundurulmalıdır. Bu malzemeler baskın suyunun erişemeyeceği kolay ulaşılabilir
bir seviyede tutulması gerekmektedir.
13. Yağmur suyu pompalarının her zaman çalışır durumda olduğu kontrol edilmelidir.
14. Elektrik kesilmesine karşın mazotlu veya benzinli çalışan seyyar dalgıç su
pompası bulundurulması tavsiye edilir.
15. Logar ve giderlerinin temiz ve açık olduğu kontrol edilmelidir.
16. Su taşmaları yaşanacağından su emişi ve temizliği için gerekli ekip ve ekipmanlar
önceden kontrol edilmelidir.
17. Ani su baskınlarını engelleyebilmek için giriş ve çıkışlara yeterli miktarda kum
torbaları vb. engellerin yapılması önceden düşünülmelidir.
18. AVM dışında ve otoparkta bulunan ziyaretçiler güvenli ve yüksek bir yere
çıkarılmalıdır.
19. Mazgal kapakları gelen su ile birlikte fırladığı için ciddi tehlikedir. Çukur bölgelerin
yerlerini görevlilere öğretilip ziyaretçilerin bundan uzak tutulması gerekmektedir.
20. Sel sırasında arabasında olan insanlar derhal arabalarından uzaklaştırılmalı ve
kişiler yüksek yere çıkarılmalıdır. (Araçlar 60 cm. yükseklikteki akıntılı suda
sürüklenmektedirler.)
21. Kapalı otoparka sel sırasında araç alınmamalıdır.
22. Derinliği bilinmeyen suda karşıdan karşıya emniyet tedbiri almadan geçilmemelidir.
23. Logar kapakları deliğini tespit etmek için içine iple bağlanan şamandıra konulması
tavsiye edilir.
24. Açık otoparkta logar kapakları üzerine park edilmemesi gerekmektedir.
B. Su Baskını esnasında yapılması gerekenler
1. Selde en çok görülen zararlar suda boğulma ve yaralanmalardır. Ayrıca selle birlikte
yuvalarını terk eden birçok zehirli böcek ve yılan gibi hayvanların ısırmalarından
sokmasında kaynaklanan yaralanmalara da rastlanmaktadır. Serbest dolaşan
hayvanlara dikkat edilmelidir.
2. Selle birlikte elektrik hatlarının ıslanıp kopması elektrik çarpmasına ve yangına
sebep olabilir. Elektrik hatlarından uzak durulmalıdır.
3. Eğer sular AVM içerisinde yükseliyorsa elektrikler kesilmelidir. Bu durumda acil
kaçış planlarındaki aydınlatma yönetmeliği uygulanmalıdır.
4. Öncelikle çocuklar, yaşlılar ve hasta olan kişiler güvenli bir ortama alınmalıdır.
5. Suda boğulmalarda müdahale ilk yardımı bilenlerce yapılmalıdır.
6. Elektrik geçirmeyen lastik çizmelerin suda kullanılması önerilir.
C. Su Baskını sonrasında yapılması gerekenler
1. Sel felaketi suların geri çekilmesi ile sona ermeyebilir. Dolayısı ile otoritelerin geri
dönün uyarısını almadan kesinlikle insanlar evlerine veya işyerlerine
gönderilmemelidir.
2. Yaşlılar, bebekler ve engellilere özel ilgi gösterilmeli ve onların ortamları diğer
mağdurlardan daha kısa sürede iyileştirilmelidir.
3. Bina hasar tespiti yapılmalıdır. Çökme tehlikesi olan yerler varsa derhal insanlar
derhal uzaklaştırılmalıdır.
4. Sel bölgelerinde çeşme suyuna kirli suyun karışma ihtimali yüksek olduğundan
içilmemeli ve kullanılmamalıdır.
5. Sel basan binalar 24-48 saat içerisinde temizlemeye başlamak idealdir. Mobilya ve
eşyalar deterjanla temizlenmelidir. Kapı ve pencereler açılarak kuruma
hızlandırılmalıdır.
6. Buzdolabı içine sel suyu geldiyse tüm gıdalar atılmalıdır. Sel suyu gelmediyse bile
elektriksiz kalan dolabın içinde 2 saatten fazla kalan et, balık, tavuk atılmalıdır.
7. İnsanlara kapalı su ve yiyecek dağıtımı yapılmalıdır.
8. Açık olan su ve yiyeceklerin kullanılmasına izin verilmemelidir.
D. Su Baskını tahliye planı
1. Alışveriş merkezi sel suyuna maruz kaldığında kapalı otopark ve zemin katta yer
alan herkesin tahliyesini toplanma alanı olarak belirlenen kata yapmak
gerekmektedir.
2. Danışma merkezi anons sisteminden toplanma alanına gidilmesi gerektiğini
duyurmalıdır.
3. Güvenlik birimi sel sularının iç alana hızla dolmasını engellemek için çarşı
kapılarını kapatmalı ve dışarıya çıkmak isteyenleri belirlenen kata yönlendirmelidir.
4. Temizlik görevlileri tuvaletlerinin boşaldığından emin oluncaya dek tahliyeye
yardım etmelidir.
5. Güvenlik görevlileri kapalı otoparka su baskın sebebi ile araç almamalı ve
araçlarına gitmek isteyen kişiler engellenerek belirlenen kata yönlendirilmelidir.
6. Mağazalar boşaltılmalı, talana engel olmak için kapılar kilitlenmelidir.
7. Yerel mülki amir ve yetkilere ulaşılarak durum aktarılmalı ve yardım araçlarının
gelmesi beklenmelidir.
8. AVM su baskınına maruz kalmışken gelen yardım araçları ve ekipleri ile irtibata
geçilmeli ve tahliyenin gerçekleşmesi sağlanmalıdır.
4. SABOTAJ
A. Sabotaj öncesinde yapılması gerekenler
1. Alışveriş merkezlerinin iç, dış, açık ve kapalı otopark alanlarında karanlık
bölgelerin kalmamasına ve görülmeyen alanların bulunmamasına özen
gösterilmelidir.
2. Yeterli miktarda güvenlik görevlisi ile AVM’nin herhangi bir alanın gözetimsiz
bırakmayacak şekilde nöbetçi veya devriye ile kontrol etmek gerekmektedir.
3. AVM güvenliği ile ilgili özet yetiştirilmiş arama köpekleri kullanılmalıdır.
4. AVM güvenliği ve yetkilileri arasında telli-telsiz muhabere sisteminin kurulması
gerekmektedir.
5. Gerekli yerlere ikaz-girilmez levhaları kullanılmalıdır.
6. Giriş çıkış kapılarının sayısının sınırlandırılması ve bu kapıların beşeri ve
elektronik kontrol altına alınması gerekmektedir.
7. Patlama ile oluşabilecek ikaz ihbar ve söndürme sistemlerinin kurulmuş olması
gerekmektedir.
8. Yapılacak eğitim konferans film gösterisi ve tatbikatlarla personelin sabotajlara
karşı korunma konularında bilinçlendirilmesi gerekmektedir.
9. Güvenlik personeli AVM’yi 24 saat boyunca sabotajlara karşı korumak ve
kollamakla görevlidir.
10. AVM yönetimi ve güvenlik görevlileri sabotaja karşı kolluk kuvvetleriyle
koordinasyonlu iş birliği yapması gerekmektedir.
11. Dışarı açılan ancak izinsiz girişe müsait açık kapı ve pencere bulundurulmamasına
dikkat edilmelidir.
12. Yanıcı ve parlayıcı maddelerin teknik odaların, yakıt tanklarının, elektrik
panolarının, taşıyıcı ana kolonların hepsi koruma altına alınmalıdır.
13. Teknik odaların giriş çıkışlarının sadece yetkili kişilere sağlanması gerekmektedir.
14. Ana giriş çıkış kapılarının olduğu bölgelere dışarıdan bomba yüklü araçla çarparak
eylem yapılabileceği düşünülerek binaya araçla yaklaşılmasını engelleyecek
mantar, kapan vb. engeller yerleştirilmelidir.
15. AVM cephesini kaplayan cam yüzeylerin ile işletmelere ait tüm cam yüzeylerin
dekorasyon şartnamesinde yer aldığı üzere “damperli cam” olmasına dikkat
edilmelidir. Eğer damperli cam özelliği yoksa camlar film çekilme suretiyle
patlamalara karşı dağılma özelliğinden mahrum bırakılmalıdır.
16. Müşteri ve mal kabul girişlerinde, bina dışından içeri alınan her türlü paketin veya
çantanın gerek x-ray cihazları ile gerekse güvenlik personeli kontrolünden geçmesi
ve etiketlenmesi tavsiye edilir.
17. AVM içerisine kesici ve öldürücü silah alımı hususunda bir standart geliştirilmelidir.
Ruhsatlı silahların geçişine izin verilecek ise ruhsat kontrolü verilmeyecek ise
emanet sistemi olmalıdır. Ayrıca kesici aletlerin içeri alınmamasın karşın içeride
satılan kesici aletlerin elde gezdirilmesine veya tehdit oluşturmaması dikkat
edilmelidir.
18. Mal kabul ve ana giriş çıkışlar ila AVM içinin kapalı otoparklar dahil olmak üzere
tüm alanlarının kamera sistemi ile gözetlenmesi ve geriye dönük kayıt edilmesi
gerekmektedir.
19. AVM çalışanlarının ve dışarıdan içeri girecek olan taşeron firmaların çalışanlarının
kimliğini gösterecek, içeride servis koridorlarında gezebileceğini belirten AVM
geçiş kimliklerinin verilmesi ve kişilere taktırılması gerekmektedir.
20. Kritik öneme haiz depo, arşiv, teknik oda vb. yerlere giriş çıkışın yetkilendirilmesi
gerekmektedir.
21. Bombalama ve sabotaj tehditlerinin telefon ile yapılacağı düşünülerek dışarıdan
telefon ile ulaşılabilecek görevlilere “ bomba ihbar tutanağı” verilmeli ve bu
tutanağa çalışmaları istenmelidir. Bomba ihbar tutanağı her zaman hazır
bulundurulmalıdır.
22. Bomba ihbar tutanağında, telefon ile yapılan ihbarları değerlendirmek üzere yer
alan kısımlar görevliler tarafından ihbar telefonu alındığında doldurulmalıdır.
23. Sabotaj ile ilgili telefon ve tehdidi alan kişi bu tehdidin mahiyetini en kısa zamanda
güvenliğe ve yönetime iletmelidir.
24. CCTV merkezi ve sekreterlikte Acil durumda aranması gerekenler listesi hazır
bulundurulmalıdır.
25. Güvenlik Birimi tehdit ile birlikte AVM içerisinde ve yakın çevresinde öncelikli
olmak üzere hızla “şüpheli paket, kişi” aramaya başlamalıdır. Her görevli şüpheli
gördüğü hususu amirine veya CCTV merkezine kayıt ettirmelidir.
26. Temizlik görevlileri hızla çöp kutularında ve tuvaletlerde şüpheli paket, çanta
aramaya başlamalıdır. Şüpheli görülen eşyalara dokunulmaz ancak bilgisi
verilmelidir.
27. Şüpheli paket veya çanta bulunduğunda yakın çevresi boşaltılacak şekilde
güvenlik çemberine alınır ve teknik çalışma yapılıyormuşçasına bölgedeki
ziyaretçilerin alanı boşaltmaları sağlanmalıdır.
28. Bomba imha uzmanı ekiplerin gelmesi beklenmelidir.
B. Sabotaj sırasında yapılması gerekenler
1. Sabotaja konu olan hadisenin şüpheli paket olduğu varsayılırsa, bulunan şüpheli
paket yerinden kaldırılmamalı, içi açılmamalı ve sürüklenmemelidir.
2. Şüpheli paketin çevresi boşaltılmalıdır. Özellikle kapalı alanlarda meydana gelen
basınçtan ötürü patlayıcıların daha şiddetli hissedileceği düşünülürse en az
patlayıcının 50 m çevresindeki alan derhal boşaltılmalıdır.
3. 155’e haber verilmelidir. Bomba imha ekipleri paketi fünye ile açmak isterlerse
itfaiye durumdan haberdar edilmelidir.
4. Paketin bulunduğu alanda teknik çalışma yapılıyor görüntüsü verilerek kişilerin
panik yapması engellenmelidir.
5. Üst amirin talimatı doğrultusunda genel anons sisteminden danışma görevlileri ‘
teknik bir arızadan dolayı alışveriş merkezimiz kapanmıştır…’ anonsu ile AVM
müşteri alımı güvenlik tarafından durdurulmalıdır.
6. Şüpheli paketin bulunduğu alan başta olmak üzere AVM derhal boşaltılmalıdır.
İşletmeler iç kısımları kontrol ederek kimse kalmadığından emin olunca kapılar
kilitleyerek dışarı çıkmalıdır.
7. 155 devriye ekibi ve bomba imha uzmanları dışında şüpheli paketin bulunduğu
noktaya kimse yaklaştırılmaz. Uzman kolluk kuvvetlerin talimatlarına uyularak
tehlikenin giderilmesine çalışılmalıdır.
8. Bomba imha ekibi şüpheli paketi fünye ile patlatmaya giderse teknik birim alandaki
elektrik doğal gaz lpg hatlarını kapalı konuma getirilmelidir.
C. Sabotaj sonrasında yapılması gerekenler
Sabotaj gerçekleşmiş şüpheli paket patlamış ise
1. Patlamanın olduğu alandaki yangın söndürülmeli ve yaralıların ilk müdahalesi
yapılmalıdır.
2. 112 ambulansa haber verilmelidir.
3. Hasar tespiti için bölge fotoğraflanmalı ve gerekli incelemeler yapılmalıdır.
4. Yetkili otoritelerin incelemeleri bitene kadar temizlik yapılmamalı bölgeye kimse
alınmamalıdır.
Sabotaj gerçekleşmemiş şüpheli paket patlamamış ise
1. Emniyet güçleri güvenlidir diyene kadar bölgeye kimse alınmamalıdır.
2. Şüpheli paketin zararsız olduğu anlaşıldığında ve kolluk kuvvetleri bölgeyi terk
ettiğinde teknik birim kapatmış olduğu sistemleri açmalıdır.
3. AVM Güvenlik birimi gerekli kontrolleri yapmalı ve uygun görülürse işletmelerin
açılmasına izin verilmelidir.
4. Kolluk kuvvetlerin çalışmış olduğu bölge düzgünce temizlenmeli ve AVM açılışı
yapılmalıdır.
D. Sabotajda AVM tahliye planı
İhbar yapılmadan sabotajın gerçekleştiği ve bombanın patladığı durumlarda
uygulanır;
1. Patlama alanındaki yaralılar acil olarak en güvenli bölgeye yaralılar taşınmalıdır.
2. AVM görevlileri ana giriş ve yangın çıkışları açık durumda getirilmeli kişiler dışarı
çıkartılmalıdır.
3. Teknik birim patlama alanındaki elektrik ve gaz sistemlerini kapatılmalıdır.
4. Yangın çıkmışsa önceden belirlenen söndürme ekibi müdahale etmelidir.
5. Tahliye sırasında paniğe kapılanları yatıştırmak gerekebilir. Önceden
görevlendirilmiş kişilerin bu konuda deneyim edinmesini sağlanmalıdır.
6. Toplanma alanında her birim amiri personeli saymalı, eksik varsa üst amire veya
güvenliğe iletmelidir. Toplanma alanından izinsiz ayrılmalara engel olunmalıdır.
5. TRAFİK KAZASI
A. Trafik kazası öncesinde yapılması gerekenler
1. Açık ve kapalı otoparkta yeterli miktarda trafik kurallarını hatırlatan ve yön veren
uyarıcı levha bulundurulmalıdır.
2. Yol çizgi boyaları, yönlendirme okları ve park alanlarını belirten yer boyaları
yapılmış olmalıdır.
3. Servis yollarında hız kesici kasisler veya benzeri engeller kullanılarak araçların
seyir halindeki hızları kontrol altına alınmalıdır.
4. AVM’nin trafo, jeneratör ve acil çıkışlarının bulunduğu yerler park yapılmaz
işaretlerle belirtilmeli araçların park yapmaları engellenmelidir.
5. Üzeri acık mazgal kapakları açık su giderleri kapatılmalı ve işaretlerle
belirtilmelidir.
6. Kapalı otoparkta girişlerde ve alçak olan noktalarda yüksekliği belirten işaretler
kullanılmalıdır.
7. Kritik noktalarda, kapalı otopark kritik yollarında dış bükey ayna kullanılmalıdır.
8. Müşteri giriş çıkışlarında yaya yolları özellikle belirtilmelidir.
9. Pazar arabalarının toplanma bölgeleri yeterli miktarda yapılmalıdır.
10. Ana yol giriş çıkışlarının trafik kurallarına göre düzenlenmesi gerekmektedir.
11. Kısa süreli dur / kalklar için özel park cepleri yapılmalıdır.
12. Taksi durağı, müşteri servis durağı ve anayolda yer alan duraklar AVM girişlerine
göre doğru bir şekilde planlanmalıdır.
13. Otopark alanlarında kaza olabileceği düşünülerek ayrı bir çıkış güzergâhı
belirlenmelidir.
14. Otoparklarda büyük ve yüksek araçlar için ayrı park alanları oluşturulmalıdır.
B. Trafik kazası sırasında yapılması gerekenler
1. Kaza alanına gidilerek derhal kaza bölgesi emniyete alınmalıdır.
2. Trafik kazası sırasında yaralı varsa; yaralı, uygun eğitim almış kişilerce, hızlı ve
dikkatli bir şekilde daha fazla zarar verilmeden araçtan çıkarılmalı ve kazadan
uzaklaştırılarak güvenli bir yere tahliye edilmelidir.
3. Olay yerinin güvenliği sağlanmalı ve ikinci bir kazaya sebep verilmemelidir.
4. Olay 155 polise bildirilmeli ve yaralı var ise112 acil ekibe bilgi verilerek ambulans
istenmelidir.
5. Kaza yerinde yakıt kaçağı ihtimaline karşın, alan yanıcı maddelerden derhal
temizlenmelidir.
6. Bölgeye yangın söndürme cihazı sevk edilmelidir.
7. Olay yerinin giriş ve çıkış yolları güvenlik personelleri tarafından gelecek olan 155
polis, 112 acil sağlık ekibi, 110 itfaiye için açık tutulmalıdır.
C. Trafik kazası sonrasında yapılması gerekenler
1. Kaza bölgesine derhal gidilir.
2. Yakıt kaçağı ve araçta yangın var mı yok mu gözlenir. Yangın varsa hızla yangın
söndürücü tüplerle ve toprak kum gibi söndürücü maddelerle müdahale edilir.
3. Alanda sigara içilmesi yasaklanır ve patlama ihtimaline karşın yangın sönse de
yaralılar ve kişiler kaza mahallinden uzaklaştırılır.
4. Kaza bölgesinde hızla trafik emniyeti alınır. Kaza yeri ve bilgisi kolluk kuvvetlerine
aktarılır.
5. Yaralılar varsa acil olarak kaza mahallinden uzaklaştırılarak emniyetli bir yere
alınır. İlk müdahale ilk yardım ekipleri tarafından yapılır.
6. Yaralıların durumu ve adres 112 Acil Servise bildirilir.
7. Kaza sonrası panik yapanlar sakinleştirilmeli ve kaza yerini izleyenler ile yaralıların
başında toplanan kalabalıklar bölgeden uzaklaştırılmalıdır.
D. Trafik kazası sonrası tahliye planı
1. Kaza bölgesinden çıkış yapacak araçlar için alternatif servis yolları güvenlik
personelleri tarafından açık tutulmalıdır.
2. Trafik kazası sonrasında zarar görmüş araçlar ve varsa malzemeler kolluk
kuvvetlerinin raporlarının düzenlemesinden ve izinlerinden sonra bölgeden
çektirilmelidir.
3. Kaza mahalli yetkililerin izni ile temizlenmelidir.
4. Sigara yasağı temizlik bitene değin devam ettirilmelidir.
KAYNAKÇA
http://www.ampd.org/images/tr/Uyelere_Ozel/AMPD%20AVMLERDE%20G%C3%9CVENL%C4%B0K%20VE%20KORUMA%20PLANI%20KILAVUZU.pdf
Yorumlar
Yorum Gönder